Zmysł to zdolność odbierania bodźców z otoczenia. Dzieje się to za pomocą narządów, które – dzięki odpowiednim receptorom – na te bodźce reagują i przesyłają sygnały do mózgu. Dzięki sprawnie działającym narządom zmysłów i systemowi nerwowemu człowiek poznaje świat i jest w stanie w nim funkcjonować.

Wyróżniamy następujące rodzaje zmysłów:
🔵 smak – związany z językiem i jamą ustną, sprawia, że potrafimy odróżnić smaki
🔵 węch – związany z nosem, pozwala rozpoznawać zapachy
🔵 słuch – związany z uchem, umożliwia odbieranie dźwięków
🔵 dotyk – związany ze skórą, dzięki niemu czujemy ciepło, zimno, miękkość czy twardość
🔵 wzrok – związany z okiem, pozwala nam dostrzegać światło, kolory i kształty
🔵 nocycepcja – dzięki niemu jesteśmy w stanie odczuwać ból skóry, stawów i kości
🔵 zmysł temperatury  – to dzięki niemu odczuwamy zimno lub ciepło
🔵 zmysł równowagi – dzięki niemu utrzymujemy ciało w odpowiedniej pozycji w przestrzeni
🔵 propriocepcja, czyli czucie głębokie – dzięki niemu wiemy, gdzie są części naszego ciała, nawet jeśli na nie nie patrzymy
🔵 percepcja czasu – dzięki niej nawet bez zegarka wiemy, że czas płynie.

……………………………………………………………………………………….

ZMYSŁ SMAKU 

Zmysł smaku to jeden z pięciu podstawowych zmysłów. U ssaków, a więc także u człowieka,  receptory smaku znajdują się w kubkach smakowych na języku. Dzięki nim możemy rozpoznawać różnorodne smaki i cieszyć się np. kulinarnymi doznaniami.

🤔 Jakie smaki rozpoznajemy?
Oto pięć głównych smaków:
🔵 słodki, np. owoce, miód, słodycze.
🔵 kwaśny, np. cytrusy, kiszonki.
🔵 słony, np. sól, oliwki, sery.
🔵 gorzki, np. gorzka czekolada, kawa.
🔵 umami, np. mięso, grzyby, dojrzałe pomidory.

🤔 Dlaczego smak jest ważny?
W terapii smak odgrywa ogromną rolę, wspomagając stymulację układu nerwowego. Dzieci uczą się akceptować różne tekstury i smaki, co sprawia, że ich dieta i doznania stają się coraz bogatsze. Zmysł smaku chroni nas też przed zjedzeniem czegoś nieświeżego, zepsutego.

🤔 Na jakich zajęciach terapeutycznych można ćwiczyć zmysł smaku?
🔵 Na zajęciach logopedycznych, kiedy wzbogacamy dietę dziecka, wprowadzamy nowe tekstury lub trenujemy gryzienie i żucie.
🔵 Na zajęciach integracji sensorycznej, kiedy uczymy się rozpoznawać smaki.

🤔 Czy można ćwiczyć zmysł smaku z dzieckiem z domu?
Tak! Jak to zrobić? Przeczytajcie poniżej! 😊

Zmysł smaku – ćwiczenia domowe 

• Ćwiczenie 1 „Smaczne chlebki” 

Pokrój kromkę chleba na małe kostki. Na każdą kostkę daj szczyptę przyprawy, np. sól, pieprz, paprykę, bazylię, curry. Połóż kostki na tacy lub na talerzyku. Zadaniem dziecka będzie zjedzenie kostki chleba z przyprawą i odgadnięcie, co to jest. Porozmawiajcie o tym, jaki smak jest dla dziecka akceptowalny, a jaki nie. W tej i pozostałych zabawach powinni brać udział także dorośli – dzięki temu dziecko dowie się, co lubi, jaki smak lubi, lub jakiego nie lubi, ktoś bliski.

• Ćwiczenie 2 „Owocowe miksy” 

Zblenduj osobno różne owoce i umieść je w pucharkach. Niech każdy z domowników osobną łyżką spróbuje każdego z nich i powie, co to za smak, co mu smakuje, a co nie. Przy okazji dowiecie się więcej o swoich upodobaniach.

• Ćwiczenie 3 „Warzywna zgadywanka”

Odkrój z różnych warzyw małe kawałki i połóż je na tacy lub na talerzyku. Zasłoń dziecku oczy przepaską z tkaniny. Zadaniem dziecka będzie zjedzenie kawałka i odgadnięcie, co to za warzywo. Warto umieścić na tacy także warzywa, których dziecko nie zna – wtedy będzie to dobry moment na rozszerzenie diety.
Taką samą zabawę można przeprowadzić z wykorzystaniem kawałków owoców. Można też pomieszać kategorie i spróbować podzielić kawałki na warzywa i owoce.

• Ćwiczenie 4 „Co to za smak?” 

Połóż na tacy lub na talerzykach: kawałki gorzkiej czekolady, solone orzeszki, galaretki owocowe, kawałki sera żółtego, kawałek gotowanego mięsa, kawałek cytryny bez skórki. Zasłoń dziecku oczy przepaską z tkaniny. Zadaniem dziecka będzie zjedzenie produktu i odgadnięcie, co to jest. Dziecko powinno też powiedzieć, jaki to smak: gorzki, słony, słodki, umami czy kwaśny.

• Ćwiczenie 5 „Z czego to jest zrobione?” 

Połóż na talerzykach przetworzone owoce i warzywa, np. suszone jabłka, suszone śliwki, chipsy, frytki. Zasłoń dziecku oczy przepaską z tkaniny. Zadaniem dziecka będzie zjedzenie kawałka i odgadnięcie, co to za produkt i z czego jest zrobiony. Przy okazji można porozmawiać o tym, w jaki sposób wykorzystujemy w kuchni ziemniaki i jak one później smakują (np. kluski śląskie, kopytka).

• Ćwiczenie 6 „Jaki smak ma ta woda?”

Nalej do kubeczków czystej przegotowanej wody. Do każdego kubeczka dolej trochę soku – do jednego np. malinowego, do drugiego – pomarańczowego itd. Zadaniem dziecka będzie posmakowanie wody z sokiem z każdego kubeczka i odgadnięcie, jaki sok dolano do wody. Pamiętajcie, że im więcej soku dodacie do wody, tym smak będzie łatwiej rozpoznawalny.

• Ćwiczenie 7 „Galaretkowa uczta”

Zrób galaretki o różnych smakach – galaretki umieść w osobnych pucharkach i odstaw do stężenia. Kiedy już będą gotowe, delektujcie się nimi i niech każdy z domowników zgadnie, jaki smak ma jego galaretka.

• Ćwiczenie 8 „Poznajemy zioła”

Kup świeże zioła – niech na stałe zagoszczą w Waszej kuchni. Kiedy będziesz przygotowywać jakąś aromatyczną potrawę i zechcesz dodać do niej zioła, zawołaj dziecko – niech posmakuje świeżych ziół i doda je do potrawy. W ten sposób dziecko pozna nowe smaki, nauczy się je odróżniać, a na dodatek dowie się, jakie zioła mu smakują, a jakie nie. Za jakiś czas może jego preferencje się odmienią? Będzie to dla Was ciekawe doświadczenie, zwłaszcza jeśli o swoich upodobaniach dotyczących świeżych ziół opowiedzą dziecku pozostali domownicy.

• Ćwiczenie 9 „Masełka”

Podziel masło na kilka kosteczek. Do każdej z nich dodaj inny składnik, np. zieloną pietruszkę, czosnek, mieloną słodką paprykę. Uformuj kosteczki z masła i przyprawy i posmaruj nimi kromeczki chleba lub kawałki bułki. Zadaniem dziecka będzie rozpoznanie dodatku zmieszanego z masłem. Czy to będzie masełko czosnkowe? A może pietruszkowe? Możecie także poeksperymentować i dodać do masła inne składniki. Które się sprawdzą, a które nie? Posmakujcie!

• Ćwiczenie 10 „Bułeczki, że palce lizać!”

Zarób ciasto drożdżowe i uformuj bułeczki. Do każdej z nich dodaj inny składnik: cynamon z cukrem, rodzynki, żurawinę itp. Po upieczeniu każdy z domowników je bułeczkę i mówi, jaki składnik do niej dodano. Czy każdy rozpozna smaczne dodatki?

……………………………………………………………………………………….

ZMYSŁ WĘCHU

Zmysł węchu należy do najstarszych zmysłów w ewolucji – w takie komórki były wyposażone już pierwsze organizmy jednokomórkowe. U człowieka komórki węchowe znajdują się w nabłonku węchowym – tuż pod oczami i częściowo między nimi. Węch pozwala wykryć substancje chemiczne, kodować je i rozróżniać. Dzięki węchowi możemy rozpoznawać różnorodne zapachy – doznawać przyjemności albo wyczuwać zagrożenie.

🤔 Jakie zapachy rozpoznajemy?
Oto dwa rodzaje zapachów:
🔵 przyjemne
🔵 nieprzyjemne.
Każdy z nas jest inny – ma inne upodobania, doświadczenia, inny stan zdrowia, nastrój w danej chwili. Niektóre osoby są bardziej wrażliwe na zapachy, inne mniej. Bywa i tak, że nielubiane kiedyś zapachy stają się ulubionymi, zwłaszcza kiedy kojarzą się z wyjątkową chwilą. Jest to mocno subiektywne i tajemnicze, prawda? Warto pamiętać, że niektóre zapachy pobudzają, a inne wyciszają – te odczucia są także bardzo indywidualne.

🤔 Dlaczego węch jest ważny?
Dzięki węchowi możemy rozkoszować się zapachami potraw, kosmetyków, ale też świeżego powietrza, wody – jednym słowem: odpocząć. Węch powoduje też, że jesteśmy czujni. Potrafimy rozpoznać ulatniający się gaz, przypalone danie czy zepsute pożywienie. Jeśli nie zlekceważymy tego, co podpowiada nam nos, być może uratujemy swoje lub czyjeś zdrowie bądź.

🤔 Na jakich zajęciach terapeutycznych można ćwiczyć zmysł węchu?
🔵 Na zajęciach logopedycznych, podczas których gościmy w gabinecie np. niejadki. Terapia karmienia ma na celu zainteresowanie jedzeniem także poprzez jego aromat.
🔵 Na zajęciach integracji sensorycznej, kiedy uczymy się rozpoznawać zapachy. Terapeuta integracji sensorycznej ma do dyspozycji m.in. zestaw do treningu zapachowego/węchowego, podczas którego dzieci poznają zapachy i opowiadają o swoich reakcjach na nie.
🔵 Na zajęciach z terapii ręki, kiedy używamy pachnących kredek lub mas plastycznych – nie możemy się wtedy ich dowąchać, zgadując, „czym to pachnie”. 😊

🤔 Czy można ćwiczyć zmysł węchu z dzieckiem z domu?
Tak! Jak to zrobić? Przeczytajcie poniżej! 😊

Zmysł węchu – ćwiczenia domowe

• Ćwiczenie 1 „Przyjemny – nieprzyjemny”

Przygotuj sześć plastikowych kubeczków, w kolejnych umieść: pokrojoną natkę pietruszki, kawałek wędliny, cząstki pomarańczy, pokruszone ziarna kawy, chipsy, połówkę cebuli. Aby dziecko nie widziało, co jest w środku, możesz przykryć elementy wacikami kosmetycznymi. Zadaniem dziecka będzie powąchanie zawartości kubeczka i określenie, czy ten zapach jest przyjemny, czy nie. Kubeczki z zawartością o przyjemnych zapachach dziecko stawia po jednej stronie stołu, a te z zawartością o nieprzyjemnym zapachu – po drugiej. Których zapachów będzie więcej?

• Ćwiczenie 2 „Zapachowe memo”

Przygotuj sześć plastikowych kubeczków i włóż: do dwóch z nich kawałki mydła, do dwóch pokruszoną czekoladę, a do kolejnych dwóch cząstki pomarańczy. Aby dziecko nie widziało, co jest w środku, możesz przykryć elementy wacikami kosmetycznymi. Zadaniem dziecka jest dopasować do siebie zapachy parami.

• Ćwiczenie 3 „Gdzie są perfumy?”

Przygotuj osiem plastikowych kubeczków. Do siedmiu włóż produkty spożywcze (przykryj je wacikami kosmetycznymi), a do ósmego wlej kilka kropel perfum. Pomieszaj kubeczki. Zadaniem dziecka będzie znalezienie kubeczka, w którym są perfumy.
W innym wariancie tego zadania można poszukiwać kawy, cynamonu, papryki czy imbiru – wszystko zależy od Waszej pomysłowości.

• Ćwiczenie 4 „Pachnący obrazek”

Do tej zabawy będą Wam potrzebne zapachowe kredki. Co nimi wyczarujecie? Jakie zapachy rozpozna Wasze dziecko?

• Ćwiczenie 5 „Pachnące woreczki”

Uszyj lub kup małe płócienne woreczki. Wybierz razem z dzieckiem suszone aromatyczne zioła i umieśćcie je w woreczkach. Co tam będzie? Tymianek, rozmaryn, mięta? A może lawenda? Jakie zakamarki Waszego domu będą pachniały ziołami?

• Ćwiczenie 6 „Aromatyczne cytrusy”

Kupcie dwie cytryny, dwie pomarańcze, dwie mandarynki i dwa grapefruity. Niech cała rodzina zasiądzie do stołu. Do każdego owocu wbijajcie goździki – aromatyczne suszone pąki goździkowca wonnego. Możecie tworzyć różne wzory na swoich owocach. Och, jak pięknie będzie pachnieć Wasz dom!

• Ćwiczenie 7 „Z kuchni czy z łazienki?”

Przygotuj: pastę do zębów, chleb, mydło, musztardę oraz inne pachnące produkty, które mogą pasować do kuchni lub łazienki. Zasłoń dziecku oczy przepaską i dawaj do powąchania różne produkty. Zadaniem dziecka jest nazwanie produktu wydzielającego dany zapach i dopasowanie go do jednego z dwóch pomieszczeń w domu. Pamiętaj, aby nie dawać dziecku do wąchania substancji szkodliwych dla zdrowia, w szczególności płynów do czyszczenia toalety, do udrożniania rur, czyszczenia piekarników! W zabawie stosuj produkty chemiczne o łagodnych zapachach – mydła, szampony, pasty do zębów itp.

• Ćwiczenie 8 „Czyj to zapach?”

Świetną zabawą jest także rozpoznawanie zapachów mamy lub taty – wody kolońskiej, perfum, żelu do kąpieli. Niech dziecko spróbuje nazwać te zapachy – czy są one słodkie, morskie, trawiaste lub cytrusowe? A może mdłe, mocne, słabe, delikatne? Sami się zdziwicie, jak wiele określeń można nadać zapachom, a tym samym poszerzyć słownictwo dziecka. 😊

• Ćwiczenie 9 „Wonne kwiatki”

Zabierz dziecko do kwiaciarni i sklepu ogrodniczego. Wąchajcie kwiaty – róże, piwonie, lilaki, lawendę. Dziecko pozna w ten sposób nowe zapachy, rośliny i ich nazwy. To także wspaniały sposób na spędzenie wolnego czasu!

• Ćwiczenie 10 „Zielnik na pamiątkę”

Przez całą wiosnę, całe lato i całą jesień zbierajcie w lasach i na łąkach pachnące rośliny – kwiaty, zioła, gałązki drzew. Zasuszajcie je pośród kartek niepotrzebnych książek. Tak zasuszone rośliny wklejajcie do pięknego notatnika i podpisujcie je. To będzie piękna pamiątka przyrodnicza z mijającego roku. Czy rośliny zachowają choć trochę swojego zapachu?

……………………………………………………………………………………….

ZMYSŁ SŁUCHU

Zmysł słuchu pozwala odbierać fale dźwiękowe. Narządem zmysłu słuchu są uszy. Dzięki temu narządowi możemy się komunikować oraz rozpoznawać dźwięki otoczenia.

🤔 Jakie dźwięki słyszymy?
Wysokość tonu, czyli częstotliwość dźwięku, wyrażana jest w hercach (Hz). Człowiek słyszy dźwięki o częstotliwości od 20 Hz do 20 000 Hz.
Najprzyjemniejsze w odbiorze są dźwięki w zakresie od 400 do 4000 Hz – w tym zakresie mieszczą się np. mowa i muzyka.
🔵 Wartości poniżej 20 Hz to infradźwięki.
🔵 Wartości powyżej 20 000 Hz to ultradźwięki.
Ani infradźwięków, ani ultradźwięków człowiek nie słyszy – potrafią to jednak niektóre gatunki zwierząt.

🤔 Dlaczego słuch jest ważny?
Prawidłowe słyszenie umożliwia naukę mowy i naukę w ogóle. Pozwala się komunikować, daje informacje o otaczającym świecie, poczucie bezpieczeństwa, pozwala zlokalizować niebezpieczeństwo, ale też umożliwia relaks.

🤔 Na jakich zajęciach terapeutycznych można ćwiczyć zmysł słuchu?
🔵 Na zajęciach logopedycznych, kiedy np. ćwiczymy słuch fonemowy (pozwala stwierdzić, czy dziecko dobrze różnicuje głoski), wyklaskujemy sylaby w wyrazie, dopasowujemy wyrazy, które się rymują.
🔵 Na zajęciach integracji sensorycznej, kiedy np. uczymy się reagować na dźwięk, rozpoznajemy długość trwania dźwięku, wskazujemy jego źródło.

🤔 Czy można ćwiczyć zmysł słuchu z dzieckiem z domu?
Tak! Jak to zrobić? Przeczytajcie poniżej! 😊

Zmysł słuchu – ćwiczenia domowe

• Ćwiczenie 1 „Co tu brzdąka, co tu dzwoni?”

Przygotuj pięć kubeczków oraz pięć zbiorów elementów: spinacze, groch, pineski, guziki, gwoździe. Dziecko zapoznaje się z elementami, po czym razem umieszczacie je w osobnych kubeczkach. Dziecko się odwraca, a ty potrząsasz pierwszym, losowo wybranym kubeczkiem. Zadaniem dziecka jest rozpoznanie zawartości kubeczka. Zapiszcie, ile dźwięków rozpoznało dziecko. Zamieńcie się rolami. Kto odgadnął więcej dźwięków?

• Ćwiczenie 2 „Raz i dwa, stukam ja”

Usiądźcie plecami do siebie, każdy z was niech trzyma ołówek lub kredkę. Ustalcie, kto zaczyna wystukiwać krótki rytm. Druga osoba słucha i powtarza ten rytm. Potem zamieńcie się kolejnością.
W innym wariancie tego zadania osoba wystukuje rytm znanej piosenki, a druga osoba stara się odgadnąć jej tytuł.

• Ćwiczenie 3 „Powtórz to, co powiem ja”

Usiądźcie naprzeciwko siebie. Najpierw rodzic wypowiada trzy słowa, a zadaniem dziecka jest je powtórzyć w tej samej kolejności, np.: banan – kot – ulewa. Potem rodzic wypowiada cztery słowa, a dziecko powtarza je w tej samej kolejności, np. śnieg – książka – kisiel – dom. Oczywiście słowa mogą być dowolne – mogą się z czymś wiązać, ale nie muszą. Następnie zamieńcie się rolami – teraz dziecko jako pierwsze wypowiada słowa, a dorosły powtarza je w tej samej kolejności. Dziecko musi być czujne, aby mogło poprawić ewentualne błędy dorosłego.

• Ćwiczenie 4 „Ratunku, gdzie mój telefon?!”

Dziecko siedzi w jednym pokoju, a my chowamy telefon z włączoną muzyką np. do szafy, do szuflady, za lodówkę, pod kołdrę. Zadaniem dziecka jest zlokalizowanie dźwięku, czyli odnalezienie telefonu. I znowu – zamieńcie się rolami. Kto jest bardziej uważny – dziecko czy dorosły?

• Ćwiczenie 5 „Co słyszysz teraz?”

Siadamy w pokoju i staramy się rozpoznać jak najwięcej dźwięków. Za każdy dźwięk osoba, która go rozpoznała, dostaje punkt. Co możecie słyszeć? Wiatr za oknem, czyjeś kroki, wodę lejącą się z kranu w łazience, wirowanie pralki… Czyli to prawda, że świat jest pełen dźwięków?

• Ćwiczenie 6 „Echo”

Wybierzcie jednego członka rodziny – niech stanie tyłem do was i odejdzie kilka kroków w stronę okna. Teraz każde z was po kolei mówi jedno słowo, a dziecko ma je powtórzyć. Możecie mówić głośno, a możecie także cicho. Kiedy dziecko pierwszy raz nie będzie potrafiło powtórzyć wypowiedzianego słowa, zamienia się z innym członkiem rodziny. Kto z was powtórzy najwięcej słów? 😊

• Ćwiczenie 7 „Głuchy telefon”

Usiądźcie obok siebie na kanapie. Pierwsza osoba mówi drugiej na ucho długie zdanie. Zadaniem drugiej osoby jest powtórzenie tego zdania trzeciej osobie i tak dalej. Ostatnia osoba wypowiada na głos zdanie, które usłyszała. Czy to zdanie jest takie samo jak wypowiedziane przez pierwszą osobę? 😊 Jeśli nie, to kto zmienił jego słowa? Czy zmienił się sens zdania? 😊

• Ćwiczenie 8 „Muzyczny koncert”

Wybierzcie się na koncert muzyczny – niech to będzie taki rodzaj muzyki, jaki lubicie wszyscy w rodzinie. Przed koncertem dowiedzcie się, na jakich instrumentach będą grane utwory. Po koncercie porozmawiajcie o tym, którego instrumentu dźwięk wam się podobał. Jak podobał się wam koncert? Co można o nim opowiedzieć? Czy muzyka była radosna, smutna, powolna, szybka? Czy muzycy grali licho, głośno? Tony były wysokie, niskie? Przekonajcie się o tym, jak wiele można powiedzieć o dźwiękach!

• Ćwiczenie 9 „Ukryte literki”

Wrzućcie do woreczka drewniane literki lub plakietki z literkami. Mogą to być także klocki z literami. Nich każda osoba wylosuje literę i wypowie czy też wyśpiewa jak najwięcej wyrazów, które zaczynają się właśnie na tę literę. Zapisujcie ich liczbę po każdym losowaniu literek. Losujcie pięć razy. Kto wygrał? 😊

• Ćwiczenie 10 „Co to było?”

Usiądźcie przy stole, ręce dajcie na kolana. Wybrana osoba wykonuje jakiś dźwięk dłońmi, np. pstryka palcami. Pozostałe osoby muszą odgadnąć, co to było (np. pstrykanie). Potem druga osoba wykonuje dźwięk rękami, np. klaszcze, klepie się w kolana, stuka w stół, pociera rękami o spodnie. Ile dźwięków można wykonać rękami? Przekonajcie się sami!

……………………………………………………………………………………….

ZMYSŁ DOTYKU

Zmysł dotyku pozwala nam odbierać bodźce z otoczenia za pomocą skóry, w której znajdują się liczne receptory. Dzięki nim możemy rozpoznawać faktury, temperaturę, nacisk czy ból. To właśnie dotyk umożliwia nam nawiązywanie kontaktu z otoczeniem na przykład poprzez przytulanie się czy podanie ręki.

🤔 Jakie wrażenia dotykowe odczuwamy?
Dzięki receptorom w skórze jesteśmy w stanie:
🔵  odczuwać ciepło i zimno
🔵  rozpoznawać różną siłę nacisku
🔵  dostrzec zmianę faktury (np. gładkie, szorstkie, miękkie, twarde) i reagować np. na ból czy łaskotanie
🔵  rozróżniać kształty przedmiotów bez patrzenia na nie.

🤔 Dlaczego dotyk jest ważny?
Prawidłowo działający zmysł dotyku zapewnia nam poczucie bezpieczeństwa, pozwala rozpoznawać zagrożenia (np. gorąco) i pomaga w nauce oraz wykonywaniu codziennych czynności. Dotyk jest kluczowy w budowaniu więzi z innymi osobami – dzięki niemu możemy okazać komuś miłość, ciepło, wsparcie i akceptację.

🤔 Na jakich zajęciach terapeutycznych można ćwiczyć zmysł dotyku?
🔵  Na zajęciach integracji sensorycznej, kiedy poznajemy różne faktury, ćwiczymy reakcje na dotyk czy uczymy się rozróżniać ciepło i zimno.
🔵  Na zajęciach terapii ręki, podczas których wykorzystujemy zabawy z masami plastycznymi, piaskiem kinetycznym czy różnorodnymi przedmiotami manipulacyjnymi.
🔵  Na zajęciach logopedycznych podczas logopedycznego masażu twarzy lub ćwiczeń buzi i języka.
🔵  Podczas rehabilitacji ruchowej.
🔵  W czasie masaży relaksacyjnych i terapii manualnej.

🤔 Czy można ćwiczyć zmysł dotyku z dzieckiem z domu?
Tak! Jak to zrobić? Przeczytajcie poniżej! 😊

Zmysł dotyku – ćwiczenia domowe

• Ćwiczenie 1 „Ziemia, piasek, kamyki”

Kiedy jesteście na podwórku lub na placu zabaw, zachęcajcie dziecko do zabawy piaskiem, kamykami, ziemią. Możecie wspólnie przesadzać kwiaty doniczkowe, robić babki z piasku, układać wzory z kamyków. To świetna zabawa sensoryczna, dzięki której dzieci poznają strukturę materiałów, ich wilgotność i temperaturę.

• Ćwiczenie 2 „Pianka do golenia – nie tylko do golenia”

A do czego jeszcze? Do rysowania! Spryskajcie pianką do golenia lustro w łazience lub przedpokoju – zadaniem dziecka jest rysowanie paluszkiem po białej pianie. Nic się nie martwcie – taki bałagan można szybciutko i łatwo posprzątać. 😊

• Ćwiczenie 3 „Czym można rysować albo malować?”

Oczywiście kredką lub pędzlem trzymanym w dłoni. A gdyby tak trzymać je… stopą? Albo w ustach? Czy to łatwe czy trudne? Przekonajcie się o tym, tworząc plastyczne dzieła według własnego pomysłu.

• Ćwiczenie 4 „Masażyki – lekarstwo na wieczorne wybryki”

W jaki sposób wyciszyć brykające cały dzień dzieciaki? Na pomoc przychodzą masażyki, ale takie z zagadkami. Kiedy dziecko spokojnie leży na brzuszku, po jego plackach przechadzają się: pani na szpileczkach, pan z laseczką, słoń, koń, płynie rzeczka powoli i szybko, a potem pada deszczyk. Wszystkie te „kroki” i dotyki wykonują mama i tata swoimi dłońmi. Gwarantujemy, że na końcu każdego masażyku rodzice usłyszą prośbę: „Jeszcze!”. 😊

• Ćwiczenie 5 „Obrazek z drobinek”

Konturowy obrazek smarujemy klejem. Każdy obszar wysypujemy różnymi sypkimi produktami: cukrem, kaszą, piaskiem, ziarenkami. Wszystkie produkty lekko dociśnijcie dłońmi. Poczekajcie, aż obrazek wyschnie. Jaki on jest? Twardy, szorstki, kłujący? Co jeszcze możecie o nim powiedzieć?

• Ćwiczenie 6 „Masy plastyczne”

Zabawy z masami plastycznymi to wspaniały sposób na pobudzenie kreatywności i zniwelowanie stresu. To także piękny sposób spędzania wspólnego czasu. W sklepach jest mnóstwo mas do wyboru do koloru: masy solne, gliny, modelina, masy żywiczne, ciastolina, plastelina, masy samoutwardzalne. Można też wyszukać w internecie wzory, które chce się ulepić. Pomocne będą też narzędzia do formowania: wałki, nożyki, foremki. Twórzcie – niech nie ogranicza was wyobraźnia.

• Ćwiczenie 7 „Ścieżka sensoryczna”

Rozłóżcie na podłodze tacki wyłożone różnymi materiałami – niech to będzie tkanina miś, tektura falista, kawałek sztruksu, folia aluminiowa, folia bąbelkowa, sznurek itp. Zadaniem dziecka jest przejście po materiałach bosymi stopami. Które materiały były dla dziecka przyjemne, a które nie? Poproś dziecko, aby o tym opowiedziało.

• Ćwiczenie 8 „Ukryte guziki”

Weź gąbkę kąpielową i natnij ją w kilku miejscach. W nacięciach gąbki schowaj guziki różnej wielkości i kształtu. Zadaniem dziecka będzie odszukanie i wyjęcie guzików. Powiedz dziecku, ile guzików jest w gąbce. Czy znajdzie je wszystkie?

• Ćwiczenie 9 „Ciepłe – zimne”

Weź kilka kulek lub piłeczek – zanurz je w zimnej i ciepłej wodzie. Kiedy już osiągną odpowiednio niską lub wysoką temperaturę, wyjmij je i wytrzyj. Zadaniem dziecka będzie dotykanie każdej kuli i udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy kula jest ciepła czy zimna. Co się stanie, kiedy zimną kulę dłużej potrzymamy w rękach? Jak zmieni się jej temperatura i dlaczego?

• Ćwiczenie 10 „Co tam jest?”

Weź duże pudełko i zrób w nim dwa okrągłe otwory takiej wielkości, aby zmieściły się w nich dłonie dziecka. Włóż do pudełka różne przedmioty, np. autko, długopis, klocek, piórko, misia, guzik, łyżeczkę. Zadaniem dziecka będzie odszukanie przedmiotu, którego nazwę usłyszy. W tym celu musi włożyć ręce do otworów w pudełku u odnaleźć przedmiot bez pomocy wzroku. Jakie cechy przedmiotu rozpoznało dziecko, wyszukując np. łyżeczkę?

……………………………………………………………………………………….

ZMYSŁ WZROKU

Zmysł wzroku pozwala odbierać bodźce wywołane (u człowieka) przez światło widzialne oraz analizować je. Narządem wzroku są oczy. Dzięki wzrokowi możemy interpretować otaczający nas świat.

🤔 Jakie elementy świata widzimy?
Dzięki narządowi wzroku widzimy:
🔵 światło
🔵 kolory
🔵 kształty
🔵 ruch
🔵 głębię.

🤔 Dlaczego wzrok jest ważny?
Dzięki wzrokowi możemy poruszać się w przestrzeni, szybko dostrzegać niebezpieczeństwo, ale również emocje innych ludzi. Wzrok pozwala nam też komunikować się niewerbalnie – możemy interpretować czyjąś mimikę i mowę ciała.
Prawidłowe widzenie wspomaga proces uczenia się i poznawanie świata. Pozwala nam orientować się w przestrzeni i wykonywać codzienne czynności.

🤔 Na jakich zajęciach terapeutycznych można ćwiczyć zmysł wzroku?
🔵 Na zajęciach logopedycznych, kiedy np. wyszukujemy różnice między obrazkami, co przydaje się nam później w dostrzeganiu różnic w pisowni podobnie brzmiących wyrazów. Narząd wzroku ćwiczymy także podczas zajęć z wykorzystaniem cyber-oka, kiedy np. śledzimy wzrokiem poruszające się elementy.
🔵 Na zajęciach integracji sensorycznej, kiedy np. uczymy się sortować kolorowe elementy lub układać puzzle.
🔵 Na zajęciach z terapii ręki, kiedy rysujemy lub malujemy i musimy odwzorować kolory obrazka.
🔵 Na zajęciach z terapii widzenia.

🤔 Czy można ćwiczyć zmysł wzroku z dzieckiem z domu?
Tak! Jak to zrobić? Przeczytajcie poniżej! 😊

Zmysł wzroku – ćwiczenia domowe

• Ćwiczenie 1 „Popatrz, którędy idzie miś”

Podczas tej zabawy dorosły trzyma misia i przesuwa go na wysokości wzroku dziecka w prawo, w lewo, w górę i w dół. Zadaniem dziecka jest obserwować drogę misia bez poruszania przy tym głową. Ruchy mogą wykonywać jedynie gałki oczne.

• Ćwiczenie 2 „Znajdź różnice”

Dziecko otrzymuje do porównania dwa „takie same” obrazki. Rodzic informuje dziecko, iloma elementami różnią się one od siebie. Zadaniem dziecka jest odnalezienie tych różnic i zaznaczenie ich na jednym z obrazków. Liczbę szczegółów na obrazku oraz liczbę różnic należy dostosować do wieku dziecka.

• Ćwiczenie 3 „Ułóż ze mną puzzle”

Rodzic wraz z dzieckiem układa puzzle – w zależności od wieku dziecka należy je dobrać pod względem wielkości i ilości elementów.

• Ćwiczenie 4 „Tangram”

Do tego ćwiczenia potrzebny będzie tangram – układanka złożona z kolorowych trójkątów i kwadratów. Zadaniem dziecka jest odtworzenie z figur wylosowanego obrazka.

• Ćwiczenie 5 „Moje paluszki potrafią malować…”

Rodzic przygotowuje miejsce do malowania – dobiera farby, podaje kartki i specjalnym fartuszkiem zabezpiecza ubranie dziecka przed zabrudzeniem. Dziecko macza paluszki w kolorowych farbach i maluje obrazek według własnego pomysłu. Co to będzie?

• Ćwiczenie 6 „Dokończ obrazek”

Dziecko otrzymuje od rodzica niedokończony obrazek – może to być twarz bez szczegółów, zarys domu czy lasu. Zadaniem dziecka jest dokończyć obrazek według własnego pomysłu wybraną techniką – może coś dorysować, domalować, dokleić…

• Ćwiczenie 7 „Tworzymy mandale”

Rodzic rysuje na kartkach koła i rozdaje po jednej kartce z kołem każdemu z członków rodziny. Zadaniem każdej osoby będzie narysowanie własnej mandali. Tak wykonane prace zawieście później na domowej wystawce i pokazujcie każdemu, kto Was odwiedzi.

• Ćwiczenie 8 „Rysujemy dyktando”

Cała rodzina zbiera się przy stole. Jeden z rodziców daje każdemu czystą kartkę, na stole kładzie kredki lub mazaki. Następnie odczytuje przygotowany wcześniej tekst, np. „Na środku kartki narysuj dom. Po prawej stronie domu narysuj kota…”. Po każdym zdaniu rodzic robi przerwę, aby domownicy mogli narysować to, co usłyszeli. Na końcu porównajcie swoje prace. Czy wszystkie są takie same?

• Ćwiczenie 9 „Memo”

Popularna gra w memo jest świetnym ćwiczeniem percepcji wzrokowej i pamięci. Memo możecie  kupić lub wykonać samodzielnie.

• Ćwiczenie 10 „Wyklej mnie”

Dziecko otrzymuje konturowy obrazek oraz – w zależności od upodobań – kolorową plastelinę lub bibułę. Zadaniem dziecka jest wyklejenie obrazka według własnego pomysłu. W zabawie może wziąć udział także rodzic, pamiętając o naprzemienności działań („najpierw ja wyklejam element obrazka, a potem ty”).

……………………………………………………………………………………….